Yapay Zekâ’yı en basit şekilde anlatacak olursak, insanların zeki ve başarılı davranışlarının ve yeteneklerinin yazılım ve donanımlar kullanılarak otomatik olarak yapılmasıdır. Bir başka deyişle, akıllı makinelerin belirli görevleri yerine getirebilmesi için, insan zekâ’sına sahip olması, insan gibi düşünmesi ve davranması manasına gelir. Bu teknolojide makinelerin, bilgisayarların ve robotların zekâ seviyesi giderek yükselmektedir. Yani makineler, bilgisayarlar ve robotlar büyük miktarda veri işleyerek ve verilerdeki kalıpları tanıyarak, belirli görevleri gerçekleştirme yeteneğine sahip olmakta, kendi deneyimlerinden öğrenmekte, yeni girdilere uyum sağlamakta ve insan benzeri işler yapmaktadır.
Yapay Zekâ doğal olarak hayatımızın hemen hemen her alanına dokunmaktadır ve sayısız uygulama alanına sahiptir. Bu yazıda Yapay Zekâ uygulama alanlarından genel olarak söz edip, bu alanda faaliyet gösteren ve öne çıkan firmaların uygulamalarından örnekler vereceğiz.
İçerik Konuları
Yapay Zekâ teknolojisi kullanarak, hasta verilerinin analiz edilmesi, veri modellerinin belirlenmesi ve doktorlar için istatistiksel çözümlemeli raporların hazırlanması mümkündür. Böylece doktorların daha bilinçli, daha hızlı ve daha doğru bir şekilde karar almalarına yardımcı olunmaktadır. Ayrıca zamandan da tasarruf edilmektedir. Hayatımızı kurtarmak söz konusu olduğunda, giderek artan sayıda sağlık kuruluşu Yapay Zekâ’ya güvenmektedir. Tıbbi Nesnelerin İnterneti (IoMT) insanların sağlıklı kalmasına ve bunu kontrol altında tutmasına yardımcı olur. Bir hastanın hayati seviyesi riske girdiğinde, doktorları otomatik olarak uyaran birçok cihaz eliştirilmiştir.
Sağlık hizmetlerinde Suni Zekâ’nın hastalara nasıl yardımcı olduğuna dair pekçok uygulama geliştirilmiştir. Şimdi bunlardan biraz bahsedelim. IBM firması Watson Health adında bir Suni Zekâ yazılımı geliştirdi. Yazılım hastanın verilerini alıyor. Dünyada o hastalıkla ilgili tüm literatürü tarıyor. Hastalığın tanısına yardımcı olacak şekilde bir rapor hazırlayıp doktora sunuyor. Bu rapor doktorun hem hızlı, hem de isabetli teşhiste bulunmasına yardımcı oluyor. Tüm veriler bulutta depolanıyor. Tedavi süreci boyunca doktor ile hasta ayrı ayrı yerlerde olsalar bile, onları elektronik ortamda görüştürüyor. Tedavi süreci verimli ve doğru bir şekilde ilerliyor.
Ayrıca Yapay Zekâ yazılımı hastaya beslenme vb. konularda faydalı önerilerde de bulunuyor. Cambio Health Care adlı bir kuruluş, Suni Zekâ teknolojisi kullanarak Cosmic adını verdiği bir klinik karar destek sistemi geliştirdi. Bu sistem, kalp krizi geçirme riski olan bir hasta olduğunda doktora erken uyarı vermekte, böylece hastanın hastaneye yetiştirilmesini müteakip hastaya hızlı ve doğru müdahale yapılmakta ve hastanın felç olması da önlenmektedir. Coala life şirketi de, elde taşınabilen EKG ölçümü yapan ve kalp hastalıklarını önceden teşhis edebilen dijital küçük bir cihaz geliştirdi.
Aifloo firması da, gerek bakım evlerinde, gerekse evde bakımda sağlık hizmetlerinin daha iyi verilebilmesi için, Suni Zekâ tabanlı bir sağlık sistemi geliştirdi. Bu sistemde akıllı bileklik ile bireyin sağlık verileri toplanmakta, bireyin bütün rutin hareketleri izlenmekte ve kayıt altına alınmaktadır.
Sistem her bir bireyi ayrı ayrı tanımakta, bireyde oluşan anormalliği tespit etmekte ve daha sağlık sorunu ortaya çıkmadan risk faktörlerini tespit edip görevli personele iletmektedir. Özetle söylemek gerekirse, sağlık alanında Suni Zekâ teknolojisi kullanılarak geliştirilen cihaz ve sistemlerin hepsi, hastaya daha hızlı ve daha doğru tedavi yapılmasına imkân sağlar. Örneğin hasta kalp krizi geçirmeden veya böbrekleri iflas etmeden veya kanser hastalığı ilerlemeden, teşhisinin çok daha erken aşamada konulmasına yardımcı olarak, bazı durumlarda dakikalar hatta bazen saniyeler içinde bile karar alınmasını sağlayarak, tedavi sürecinin başlatılmasına yardımcı olur. Bilindiği üzere erken teşhis ve doğru tedavi, pek çok insanın hayatını kurtarmaktadır.
Yapay Zekâ’yı eğitim alanında kullanarak büyük kazanımlar elde etmek pekâlâ mümkündür. Bunları genel olarak şöyle sıralayabiliriz.
Suni Zekâ’dan, bu alanlarda da yoğun bir şekilde faydalanılmaktadır. Yakın gelecekte bu teknolojiye sahip ülkelere büyük avantaj sağlayan, ama diğer zayıf ülkeler için ise yıkıcı, ürkütücü sonuçları olabilecek pek çok uygulamayı da görmek mümkün olacaktır. Suni Zekâ’dan faydalanarak savunma ve istihbarat alanında genel olarak aşağıdaki kazanımlar elde edilmektedir.
İnsansız gözetleme araçlarının verileri toplaması ve bu verilerin analiz edilmesi,
İstihbarat analizi, ‣ Eğitim simülasyonu,
Savaş simülasyonu,
Lojistik planlaması,
Anahtar kelimelerden faydalanarak sesli ve yazılı haberleşmenin izlenmesi,
Otonom hareket kabiliyetine sahip robot askerler. Burada konuyu daha iyi ifade edebilmek için “katil robotlar” kavramını özellikle kullanmak gerekiyor.
Özetle ülkelerin istihbarat kurumları, Yapay Zekâ’dan faydalanarak pek çok olayı daha olmadan fark etmekte ve önlemektedir. Savunma kurumları ise, hızlı ve doğru kararlar almayı, planlama yapmayı, operasyonların maliyetini ve riskini azaltmayı ve askerî rekabette öne geçmeyi hedeflemektedir.
Dünya nüfusunun sürekli artması nedeniyle, tarım ürünlerine olan ihtiyaç da aynı oranda artmaktadır. Suni Zekâ ve Blokzincir teknolojilerini kullanarak, çiftçilerin iş gücü, su, elektrik, ilaç vb. tüm kaynakları daha az ve verimli kullanarak daha çok ürün elde etmeleri mümkün olmaktadır. Toprağa yerleştirilen sensörlerle toprağın nem seviyesi ölçülmekte, toprağın suya ihtiyaç duyup duymadığı belirlenmekte ve suyun ihtiyaç olan zamanda ve gerekli miktarda kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Böylece su israfı da önlemektedir.
Uydu görüntüleme ile ekinleri gözlemlemek ve zararlı böcekleri veya hastalıkları teşhis etmek ve çiftçileri uyarmak mümkündür. Ayrıca hava tahmini, gübre optimizasyonu, toprak testi, ürünlerin yabani otlardan temizlenmesi, ürünlerin izlenmesi ve tedarik zinciri yönetimindeki şeffaflığın artırılması da dâhil olmak üzere birçok kazanım yine bu teknolojileri kullanarak elde edilebilmektedir. Örneğin Blue River Technology isimli bir firma ”gözlemle ve ilaçla teknolojisi” geliştirmiştir.
Bu teknolojiyi kamera, bilgisayar ve Suni Zekâ yazılımını içeren tarım ilaçlama aracı geliştirerek hayata geçirmiştir. Bu akıllı tarım makinesi her bir pamuk bitkisini görmekte, incelemekte ve ilaçlanması gerekiyorsa, hassas bir şekilde otomatik olarak ilaçlamaktadır. PEAT firması da “plantix” adı verilen bir uygulama geliştirmiştir. Bu uygulama akıllı telefonlarda çalışmakta, telefondaki kamerayı kullanarak bitkilerdeki hastalıkları, topraktaki sorunları ve besin eksiklerini saptamaktadır. Ayrıca bu uygulamada kullanıcıları sanal ortamda uzmanlarla da buluşturarak, toprağın onarımının nasıl yapılabileceği, ürünlerdeki hastalığın nasıl tedavi edilebileceği, verimin nasıl artırılabileceği de anlatılmaktadır.
Günümüzde özellikle finans dünyasında yapılan işlemler, teknolojinin de gelişmesine bağlı olarak olağanüstü bir hızla gerçekleştirilmektedir. Finansal kuruluşlar borsalarda hisse senedi alım satım performanslarını iyileştirmek ve daha yüksek kazanç sağlamak için Suni Zekâ’dan faydalanmaktadır. Ticarette geleceği doğru tahmin edebilmek çok önemlidir.
Geleceği doğru tahmin edebilmek için, çok kısa sürede çok sayıda veriyi işlemek, analiz etmek ve sonuç üretmek akıllı makineler sayesinde mümkün olmaktadır. Ayrıca makineler geçmişteki verileri de analiz ederek insanların davranış kalıplarını çözümlerler ve insanların gelecekte nasıl davranacağını öngörebilirler. Örneğin Nomura adında bir finansal kuruluş, Suni Zekâ teknolojisini kullanarak tecrübeli hisse senedi yatırımcılarının davranışlarını analiz eden ve öğrenen bir Yapay Zekâ yazılımı geliştirdi.
Bu yazılım hisse senedi piyasasında dakikalar sonra veya yakın gelecekte ne gibi gelişmelerin olacağını tahmin ederek, yatırımcılara isabetli önerilerde bulunuyor ve yatırımcıların daha yüksek kazanca ulaşmasını sağlıyor. Bankacılık sektörü de Suni Zekâ’dan en çok faydalanan sektörlerden biridir. Örneğin Hindistan HDFC Bankasının geliştirdiği EVA adlı sohbet robotu, yani elektronik sanal asistan, Yapay Zekâ teknolojisini kullanarak, müşteri taleplerine cevap vermekte, kredi kartı sahtekârlıklarının önlenmesini sağlamakta ve gelecekteki pazar eğilimlerinin araştırmasını ve analizini yapmaktadır.
Yine aynı şekilde MasterCard ve RBS WorldPay gibi şirketler, Yapay Zekâ teknolojisi kullanarak, kart kullanımı ve uç nokta erişimini izleyerek sahtekârlığı daha etkili bir şekilde önlemeyi başarmışlardır.
Pazarlama, daha fazla müşteri talebi oluşturabilmek için ürünlerin cilalanması ve öne çıkarılması manasına gelir. Bu işlem insanlar tarafından değil, pazarlama için geliştirilmiş Yapay Zekâ yazılımları tarafından yapılırsa çok daha tatmin edici sonuçlara ulaşmak mümkün olur. Peki bu nasıl yapılır? 2000’li yılların başında tam adını bilmeden bir ürünü bulmak için bir çevrim içi mağazada arama yapsaydık, ürünü bulmak için epeyce zorlanırdık. Belki de aradığımız ürünü bulamazdık.
Ancak şimdi herhangi bir e-ticaret sitesinde bir ürünü aradığımızda, ürün ile ilgili tüm olası sonuçları elde edebiliyoruz. Suni Zekâ yazılımları sayesinde arama motorları bize bu konuda yardımcı olmakta ve birkaç saniye içinde, ilgili tüm ürünlerin bir listesini almak mümkün olmaktadır. Örneğin internet televizyon ağ şirketi olan Netflix, yayınladığı çevrim içi film ve dizilerde Yapay Zekâ teknolojisini kullanmaktadır.
Müşterilerin taleplerini dikkate alarak içeriğinde bulunmayan yapımları tedarik etme yoluna gitmekte, müşterilerin verilerini depolayarak onların ilgi alanlarını, beğenilerini belirlemekte ve müşterilere uygun önerilerde bulunmaktadır. Disney Plus, Amazon, Hulu, Warner Media, Comcast/Universal ve Apple Plus firmaları da benzer işleri yapmaktadır.
Google firması, kendi arama motorunda yapılan araştırmaları ve yapılan alışverişleri dikkate alarak, kullanıcıları tanımakta ve kullanıcıların beklentilerine uygun reklamları sunmaktadır. Camfind firması ve başka birçok firma da geliştirdikleri arama motoru ile bu vb. pekçok hizmeti kullanıcılara yani müşterilere sunmaktadır.
Özetleyecek olursak, hem Yapay Zekâ teknolojisinin ilerlemesi, hem de insanların webde depoladıkları verilerinin artışı nedeniyle, günümüzde webdeki tüm tüketicilerin tüketim alışkanlıklarını belirlemek mümkün olmakta ve uygun ürünleri tüketicilere reklam olarak sunarak, daha fazla.
Oyun endüstrisi de Yapay Zekâ’dan büyük ölçüde yararlanmaktadır. Bilgisayar teknolojisindeki gelişmeye bağlı olarak, on yıl öncesine kıyasla hareketlerimizi daha iyi analiz edebilen daha gerçek ve daha duyarlı yazılımlar geliştirilmiştir. Burada temel amaç, bilgisayarın oyuncuya yetenekli ve akıllı bir şekilde tepki vermesi, oyun boyunca planlar yapması, hamleler geliştirmesi ve oyuncuyu yenebilmesi üzerine kuruludur. İnsanların oyunda Suni Zekâ yazılımlarını yenmesi pek mümkün değildir. Çünkü yazılım, oyunu oynarken kendini geliştirir, öğrenir ve ustalaşır.
Yaptığı bir hatayı ikinci defa asla yapmaz. Stratejiyi ve pozisyonu sürekli değiştirir. Bu nedenlerden dolayı Suni Zekâ yazılımının yapacağı bir hamleyi daha önceden kestirmek pek mümkün değildir. Ancak Yapay Zekâ reaksiyonlarının da dengede tutulması gerekir. İnsandan daha hızlı tepki verebilen ve alışveriş yapmaları sağlanmaktadır.
Üst düzey stratejiler uygulayan bir Suni Zekâ yazılımı, oyunun cazibesini azaltır. Bunu engellemek için oyuna seviyeler eklenir ve oyun oynayan kişi karşısındaki bilgisayarın zekâ derecesini kendisi belirler. Örnek verecek olursak DeepMind firmasının geliştirdiği Suni Zekâ tabanlı AlphaGo yazılımı, Go adlı bir oyunu insana benzer bir şekilde oynayarak, dünyada bu oyunu en iyi oynayan oyuncuyu yenmeyi başarmıştır. Bu örnekleri başka oyunlar için de çoğaltmak mümkündür.
Günümüzde interaktif bilgisayar oyunları Suni Zekâ konusunda artan araştırmalar için zengin bir ortam sağlamaktadır. Yalnız burada üzerinde durulması gereken çok önemli bir nokta daha vardır. Suni Zekâ’dan faydalanarak geliştirilen artırılmış gerçeklik oyunları, insan beyninin derinliklerine nüfuz ederek tıpkı sigara, alkol ve uyuşturucu gibi ölümüne bağımlılık oluşturmakta ve zamanı su gibi israf etme potansiyeli taşımaktadır.
Suni Zekâ, yabancı dilde konuşan kişinin dilini duymak ve anlamak içinde kullanılır. Suni Zekâ yazılımları sayesinde pek çok farklı dil, lehçe, aksan ve sesteki farklı vurgular, tonlamalar, arka fondaki gürültü gibi değişkenlerin hepsini, tüm bu kapsam genişliğine, karmaşıklığa ve zorluğa rağmen anlamak mümkündür. Bu konuda epeyce mesafe katedilmiştir. Doğal dil işlemede ise amaç insanın insanla veya insanın makine ile kurduğu iletişimde, insan dilini işlemektir. Dillerin kurallı yapısı çözümlenir ve anlaşılır. Duruma göre konuşulan dil yani ses, metne dönüştürülür veya bazen metin sese dönüştürülür.
Kullanım alanları ise çok geniştir. Başlıcaları aşağıda verilmiştir.
Softcand Yazılım Hizmetleri A.S.
Mobil Uygulamalar
